Schoolberaad

Een stapje terug

Voor échte democratie op school

Het schoolberaad is een nieuw onderwijsconcept dat bijdraagt aan een democratische schoolcultuur, sociale cohesie en zeggenschap van leerlingen en studenten. Onze missie: leerlingen en studenten de vaardigheden en het vertrouwen geven om actief mee te doen op school en in de samenleving. 

Ik heb interesse!

“Laatst keek ik naar het wolvendebat in de Tweede Kamer. De Kamerleden zaten er heel eigenwijs in, niemand wilde zwakte tonen. Ons schoolberaad laat zien: als iedereen bereid is om een beetje water bij de wijn te doen, dan kom je er meestal samen wel uit.”

- Deelnemer Firda beraad

Het schoolberaad uitgelegd

Wat?

Een schoolberaad werkt net als een burgerberaad: studenten, en eventueel medewerkers, worden ingeloot en vormen samen een afspiegeling van de school. Zij bespreken een thema dat speelt op school en formuleren voorstellen waar breed draagvlak voor is. Door in dialoog met elkaar te gaan en te zoeken naar de gemene deler bij het formuleren van de voorstellen. Een schoolberaad draagt zo bij aan meer betrokkenheid bij studenten en versterkt de democratische cultuur op school. Het sluit naadloos aan bij de burgerschapsopdracht voor het mbo en de kwalificatie-eisen burgerschap. Zo wordt de school écht een oefenplaats voor het opdoen van democratische vaardigheden!

—> Waarom?

Waarom?

Het schoolberaad maakt van de school een échte democratische oefenplaats. Studenten leren omgaan met verschillende perspectieven en belangen, en zien hun advies tot uitvoering komen. Ze ontwikkelen zich tot betrokken burgers die weten hoe ze verschil kunnen maken. 

Tegelijkertijd brengt het schoolberaad frisse ideeën en breed gedragen oplossingen voort waar de hele school van profiteert. Zo groeien niet alleen de studenten, maar groeit ook de school als geheel.

Daarbij is een goede aanvulling op de huidige vormen van studentenparticipatie zoals de studentenraad en klassenvertegenwoordigers. In samenwerking met JOBmbo is een informatieflyer ontwikkeld. Hierin wordt uitgelegd hoe een schoolberaad verschilt van een studentenraad en staan tips voor studentenraden om betrokken te zijn bij een schoolberaad. 

—> Hoe?

Hoe?

‍Het schoolberaad is een proces van vijf dagen waarin een gelote dwarsdoorsnede van de school samenkomt om in dialoog te gaan over een complex vraagstuk waar de school niet uitkomt. 

Onder begeleiding van onafhankelijke gespreksbegeleiders, getraind door Bureau Burgerberaad, oefenen de deelnemers hun democratische vaardigheden en vergroten zo hun zelfvertrouwen. Door dit proces komen ze gezamenlijk tot goed onderbouwde adviezen. De dagen worden gemodereerd door een onafhankelijke procesbegeleider en de voorzitter van het beraad. Tijdens het proces wordt er gebruik gemaakt van creatieve werkvormen, gebaseerd op Democratie Fitness en deep-democracy oefeningen. 

De schoolleiding geeft vooraf mandaat: blijft het advies binnen afgesproken kaders, dan wordt het overgenomen en uitgevoerd. 

—> Wie?

Wie?

Het schoolberaad is ontwikkeld voor het mbo-onderwijs en kan schoolbreed, of voor een specifiek college of opleiding worden ingezet. 

In schooljaar 2024-2025 is het Schoolberaad uitgevoerd bij drie vooruitstrevende mbo-scholen in Nederland:
- Bij Firda (Friesland/Noordoostpolder): over het gebruik van mobiele apparaten op school en mobieltjes in de klas.
- Bij de Herman Brood Academie (Utrecht): over hoe de HBA een plek kan worden waar je ook na school wilt zijn.
- Bij Cibap (Zwolle): over de inrichting van het eerste schooljaar.

Onze ambitie is om uiteindelijk binnen alle onderwijssectoren schoolberaden mogelijk te maken. Meer informatie over onze ambitie met betrekking tot schoolberaden in het PO/VO vind je hier.

Meer weten over de ervaring van studenten én de organisatie?
Kijk naar deze documentaire, die Stichting Nivoz maakte over het allereerste schoolberaad op de Herman Brood Academie.

"Je krijgt echt andere gesprekken. Je snapt nu dat andere mensen anders denken."

- Deelnemer Schoolberaad HBA

“Het schoolberaad sluit naadloos aan bij de burgerschapsopdracht die we als school hebben én levert oplossingen op waar de hele school wat aan heeft. Ik denk dat de Tweede Kamer nog wat kan leren van hoe de deelnemers aan het schoolberaad dit met elkaar hebben geklaard.”

- Remco Meijerink, voorzitter van het College van Bestuur van Firda

De 5 gouden regels van het Schoolberaad

Vertrouw studenten!

Het kan spannend zijn om studenten op democratische wijze te betrekken bij vragen als: “Hoe gaan we om met mobiele apparaten en mobieltjes in de klas?” of “Wat is een eerlijk herkansingsbeleid?”. Maar het proces van het schoolberaad laat zien dat studenten met zinnige en uitvoerbare voorstellen komen. Het Schoolberaad is zo ontworpen dat extreme ideeën en voorstellen door middel van deliberatie (dat is het zorgvuldig van gedachten wisselen door middel van dialoog om tot een weloverwogen besluit of standpunt te komen) er als het ware uitgefilterd worden, zodat de ideeën en voorstellen veelal gedragen en uitvoerbaar zijn.

Mandaat

Zonder mandaat geen schoolberaad. Een schoolberaad werkt alleen goed als er mandaat is vanuit de schoolleiding. Dat betekent dat voorstellen van deelnemers ook daadwerkelijk uitgevoerd worden. Daarvoor is het belangrijk dat de kaders helder zijn voor de deelnemers. Voorstellen vanuit het beraad kunnen alleen worden overgenomen als ze praktisch, financieel en juridisch uitvoerbaar zijn. Maar er moet ook beleidsruimte zijn vanuit school om de voorstellen te kunnen opvolgen.

Zonder mandaat en commitment vanuit de schoolleiding blijven voorstellen bij voorstellen, en worden ze niet tot uitvoer gebracht. Met andere woorden: er wordt niets aan de opvolging gedaan. Met een duidelijk mandaat weten deelnemers dat hun inbreng serieus genomen wordt. Dat motiveert hen om goed onderbouwde voorstellen te doen en versterkt het gevoel dat hun stem ertoe doet. Met mandaat draagt het schoolberaad écht bij aan een democratische schoolcultuur.

Goede vraag

Een goede vraag is er één waar echt iets op het spel staat. De vraag ontstaat uit een duidelijke probleemstelling. Een probleemstelling dat een complex vraagstuk in zich heeft, waarin verschillende waarden tegen elkaar moeten worden afgewogen.
‍
De vraag moet raken aan iets dat speelt binnen de school. Een onderwerp waar de schoolleiding nog geen oplossing voor heeft gevonden, wat al lang speelt en waar nog te weinig aandacht voor is.
‍
De vraag moet open, concreet en begrijpelijk zijn voor iedereen, en uitnodigen tot betrokkenheid. Een leerling of student moet bij het lezen kunnen denken:
“Hé, dit gaat over mij. Hier heb ik een mening over.”

Voldoende tijd en middelen

Zonder voldoende tijd en middelen om een schoolberaad goed uit te voeren, dreigt gehaaste besluitvorming, oppervlakkigheid en verminderde betrokkenheid. Dat kan de kwaliteit en uitvoerbaarheid van de voorstellen ondermijnen.
‍
Daarom is het essentieel dat deelnemers voldoende tijd hebben. Zo hebben ze de ruimte om bekend te worden met elkaar, met de vraag en met de verschillende perspectieven binnen het beraad. Uit ervaring blijkt dat 5 dagen, verdeeld over minimaal 20 tot 25 uur, ideaal is. Dat is voldoende tijd om tot weloverwogen voorstellen te komen, zonder dat de kwaliteit van de discussie in het gedrang komt.
‍
De juiste omstandigheden faciliteren is net zo belangrijk. Denk aan een goede ruimte, catering, eventueel incentives voor deelnemers en een projectleider en communicatieadviseur die vanuit school betrokken zijn bij het schoolberaad.

Loting

Loting zorgt ervoor dat álle studenten een gelijke kans hebben om deel te nemen, ongeacht hun niveau, populariteit of betrokkenheid. Zo voorkom je dat alleen de “altijd actieve” of “politiek betrokken” studenten meepraten. Door deelnemers te selecteren aan de hand van een aantal lotingscriteria, ontstaat een groep die een weerspiegeling vormt van de hele school.

Dat maakt dat een schoolberaad écht bijdraagt aan gelijke kansen in het onderwijs. Bovendien zullen de voorstellen van het beraad breder gedragen worden, wanneer die door een afspiegeling van de héle school komen.

“Je leert naar elkaar luisteren, spreekvaardigheid, haalbaarheid. Bij debatten gaat het feller, dit is een harmonieuze manier om samen tot standpunten te komen.” 

- Kirstin van Loon, voorzitter van het College van Bestuur van Cibap

Ik heb interesse!

“Ik vond het spannend om met mensen in discussie te gaan die een heel andere mening hebben dan ik. Maar ik heb geleerd dat alle meningen tellen en ik heb geleerd dat er ook prima te praten valt met mensen die er heel anders over denken dan ik.”

- Deelnemer Firda beraad.

Schoolberaad in de media

NOS: Groep mbo-studenten komt zelf met negatief advies over mobieltjes in de klas

In klassen op basisscholen en in het voortgezet onderwijs waren ze al verboden - nu start ook op het mbo de discussie over het gebruik van mobieltjes in de klas. In Leeuwarden hebben studenten nu zelf besloten dat de telefoons in de tas moeten als een docent uitleg geeft.‍

Schoolberaad
11/04

Trouw: mbo-studenten houden burgerberaad over mobieltjes in de klas. 'Hier kan Den Haag wat van leren'

Moet er een mobieltjesverbod komen op school? Studenten van een Friese mbo-instelling mogen het helemaal zelf beslissen. Of nou ja, bijna helemaal.

Schoolberaad
09/04

De Stentor: Zwolse mbo-studenten krijgen inspraak en houden directie spiegel voor met 'bindende adviezen'

Eerstejaars studenten van het Cibap in Zwolle deden afgelopen maanden ervaring op met het schoolberaad, waarbij zij via inloting meepraten over een probleem. Hun adviezen worden in principe overgenomen door het college van bestuur.

Schoolberaad
02/07
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad
#schoolberaad

Heb je een vraag? Stuur ons een mailtje:

welkom@bureauburgerberaad.nl

Home
Over ons
Burgerberaden
Burgerberaden in Kaart
Kennis en Kwaliteit
Advies
Trainingen
Schoolberaad
Privacy
Contact
Transparantie